In je eigen gedachten ben je altijd vrij
Op 5 mei 2020 vierden we 75 jaar vrijheid. Bizar dat juist nu onze vrijheid zo beperkt is. En niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld zijn op dit moment mensen niet vrij om te gaan en staan waar ze willen. Ik heb gisteren naar de dodenherdenking op de Dam gekeken. Koning Willem Alexander hield een toespraak op een uitgestorven Dam, waar normaal duizenden mensen staan. Waar juist nu oorlogsveteranen uit WO II zouden zijn. Mensen van ruim 90 jaar die hebben gevochten voor onze vrijheid en nu misschien zelf opgesloten zitten in een verpleeg- of verzorgingstehuis en al weken hun familie niet hebben gezien.
Pas zei iemand tegen mij toen het over ouderen in verpleeghuizen ging: “Ach, die mensen hebben de oorlog meegemaakt, die zijn wel wat ergers gewend.” Het hangt er maar vanaf hoe je het bekijkt. Het lijkt mij verschrikkelijk om opgesloten te zitten in een kamertje, waar alleen de mensen van de verzorging af en toe binnenkomen. Hoe lief zij ook zijn, het is geen familie. Het is niet je man of vrouw waar je al 60 jaar mee getouwd bent of je (klein-)kinderen.
Edith Eva Eger
Deze beknotting van vrijheid is iets wat de meesten van ons nog nooit hebben meegemaakt. Hoe ga je daarmee om? Ik heb de afgelopen dagen meerdere interviews met Edith Eva Eger beluisterd. Edith is een Joods Hongaarde vrouw die het concentratiekamp Auschwitz heeft overleefd en op haar 90ste (!!) het prachtige boek De Keuze schreef. Ze schreef het omdat ze vond dat ze het aan haar ouders verplicht was. Zij is nog een van de weinige overlevenden van de Holocaust en als zij het boek niet zou schrijven, wie dan wel?
Als zij met haar ouders en zus in de veewagen onderweg naar Auschwitz zit, zegt haar moeder: “Onthoudt dat wat er ook gaat gebeuren, in je eigen gedachten ben je altijd vrij.”
Edith werd ook wel de ballerina van Auschwitz genoemd. Op de dag dat zij met haar ouders en zus in Auschwitz aankwam, werden haar ouders meteen naar de gaskamers gestuurd. Edith en haar zus Magda werd verteld dat ze hun moeder weer snel zouden zien. Diezelfde avond kwam Mengele in de barak waar Edit en haar zus zaten. Hij was een liefhebber van kunst en hij liet getalenteerde gevangenen voor hem optreden. Edith was in Hongarije met een balletopleiding bezig en werd door de andere meisjes naar voren geduwd om te dansen. Als beloning wierp Mengele haar na afloop een brood toe, dat ze ’s avonds deelde met de meisjes waar zij en haar zus hun slaapplek in de barak mee deelden.
Misschien wel een jaar later liepen zij en haar zus de dodenmars van Mauthausen naar Gunskirichen. Iedereen die zijn tempo verlaagde of stopte, werd onmiddellijk doodgeschoten. Als Edith langzamer begon te lopen omdat zij niet meer kon, vormden de andere meisjes met hun handen een stoel en droegen haar verder. ’Jij hebt jouw brood met ons gedeeld, nu dragen wij jou’ zeggen ze. Op die manier overleefde Edith als een van de weinigen het concentratiekamp.
Het concentratiekamp in je hoofd
In het boek vertelt ze hoe ze heeft kunnen overleven én dat je altijd een keuze hebt om te bepalen hoe je met een situatie omgaat, hoe afschuwelijk die ook is.
In alles wat je meemaakt, zit een geschenk. Het is belangrijk daarnaar op zoek te gaan. Auschwitz heeft Edith de kans gegeven anderen te helpen en ze te bevrijden uit de gevangenis van hun eigen geest. De sleutel zit in je eigen zak. Het is haar doel anderen te bevrijden van het ‘concentratiekamp’ in hun hoofd.
You cannot heal what you don’t feel
Edith heeft ervoor gekozen zichzelf geen slachtoffer te blijven voelen. Zo’n keuze maken is niet makkelijk en kost veel tijd. Stapje voor stapje. Ze vergelijkt het met het beklimmen van de Mount Everest, dat doe je ook niet in één keer. Denk niet ‘ik kan het niet’, maar ‘ik kan het omdat ik denk dat ik het kan’.
Ze leerde dat weglopen van het verleden of ertegen vechten geen zin heeft. Het onder ogen zien van de gebeurtenissen en wat ze met je hebben gedaan is wat je te doen staat. Ook dat is een keuze. Niemand houdt van pijn en mensen vinden het moeilijk om ermee om te gaan. Pas als je jezelf de ruimte geeft om niet alleen over gevoelens te praten, maar ze ook daadwerkelijk te voelen, kan je helen. You cannot heal what you don’t feel. Ga door die pijnlijke ervaringen heen en neem besluiten over veranderingen die je wilt aanbrengen in je leven Als je niet verandert, groei je niet.
We hebben de keuze, altijd. In het leven zijn er vele keuzes die we moeten en kunnen maken. Dat kunnen hele kleine, in onze ogen onbelangrijke, keuzes zijn. Neem ik dat koekje of dat glas wijn of niet? Vaak geven we aan ongezonde verleidingen toe, omdat we ‘het leven maar kort is’, terwijl we weten dat het niet de beste, maar wel de makkelijkste keuze is. In het boek staat het mooi omschreven: God gaf ons verleidingen om de keuze van vrijheid te oefenen.
